آزمون مهارت یکی از انواع مقایسات بین آزمایشگاهی است که به منظور ارزیابی مستقل از عملکرد فنی یک آزمایشگاه و با هدف کسب اطمینان از اعتبار اندازه گیری ها و روش های آزمون، بخش اصلی از استراتژی کلی کیفیت را در آزمایشگاه تشکیل می دهد. آزمون مهارت اغلب به عنوان ارزیابی کیفیت خارجی (EQA) شناخته می شود و بر اساس الزامات استاندارد ISO/IEC 17025 و ISO 15189 باید در کنار کنترل کیفیت داخلی، و نه بعنوان جایگزین آن، برای تضمین کیفیت نتایج آزمایشگاه بکار گرفته شود. شرکت در آزمون های مهارت یک عنصر کلیدی در فرآیند اعتبار سنجی آزمایشگاه است که در کنار استفاده از مواد مرجع، آزمایشگاه را قادر می سازد تا کیفیت نتایج آزمایشگاه خود را اثبات نمایند.
سیاست گذاری شیمی دانان ویرا در برگزاری آزمون های مهارت:
- انتخاب اقلام آزمون مهارت از منابع معتبر و دارای گواهینامه، بعنوان ابزاری قابل اعتماد و مستقل برای اطمینان از کیفیت نتایج آزمایشگاه
- برگزاری الگوهای پیوسته آزمون مهارت مطابق تقویم سالیانه با رعایت کامل الزامات استاندارد ISO/IEC 17043
- توزیع اقلام آزمون بصورت نمونه های کور به همراه دستورالعمل انجام آزمون و گزارش دهی نتایج
- تجزیه و تحلیل نتایج گزارش شده توسط شرکت کنندگان با استفاده از رویکردهای تعیین شده در استاندارد ISO 13528
- محاسبه نمرات عملکرد شرکت کنندگان با استفاده از شاخصهای z-score و zeta-score و ارائه گزارش مکتوب به شرکت کنندگان
شاخص های عملکردی گزارش شده، نه تنها عملکرد فعلی آزمایشگاه را نشان می دهد، بلکه در صورت شرکت منظم آزمایشگاه ها در آزمون های مهارت ، امکان تجزیه و تحلیل روندها، ارزیابی پایداری سیستم اندازه گیری و پایش صحت و دقت آزمایشگاه ها را در طولانی مدت، برای تیم تضمین کیفیت فراهم می نماید.
چرا باید در آزمون مهارت شرکت کنیم؟
- مقایسه نتایج آزمایشگاه خود با سایر آزمایشگاه ها در سطح ملی یا بین المللی
- ارزیابی روند عملکردی آزمایشگاه
- نظارت بر شایستگی، اثربخشی آموزشی و اطمینان از عملکرد کارکنان در روند انجام آزمون
- نشان دادن شایستگی آزمایشگاه و جلب اعتماد مشتریان، نهادهای اعتبار بخشی و سایر نهادهای نظارتی
- برآورده کردن الزامات اعتباربخشی
- تصدیق روش های آزمون و دستگاهوری ها
- مدیریت ریسک ها از طریق هشدار زود هنگام مشکلات احتمالی موجود در روش آزمون یا آزمایشگاه
- آموزش کارکنان (از طریق وبینارهای تخصصی برگزار شده با توجه به هدف مقایسه بین آزمایشگاهی)
- بررسی منطقی بودن عدم قطعیت تخمینی آزمایشگاه
کلام آخر
باید توجه داشت که نتایج همه اندازه گیری ها با میزانی از خطا همراه است. نکته مهم در تضمین اعتبار نتایج آن است که آیا این میزان خطا قابل پذیرش است یا به عبارت دیگر، آیا نتایج مناسب برای هدف هستند؟ در واقع تناسب برای هدف، نکته کلیدی آزمون مهارت است.
اگر عدم قطعیت نتیجه اندازه گیری خیلی بزرگ باشد، منجر به تعداد زیادی تصمیمات نادرست در مورد نمونه، برای مشتری می شود. که این تصمیمات نادرست، می تواند از نظر اقتصادی پرهزینه یا برای جامعه خطرناک باشد. اگر عدم قطعیت خیلی کوچک باشد مشتری باید هزینه گزافی را برای دریافت نتیجه درست، بپردازد. عدم قطعیت بهینه یا «مناسب برای هدف» میانگین کل هزینه ای را که مشتری باید بپردازد، به حداقل می رساند.
مجری آزمون مهارت، با انتخاب عدم قطعیت مناسب برای هدف بر اساس الزامات صنعتی که آزمون مهارت برای آن برگزار می گردد، بهترین معیار را برای ارزیابی عملکرد آزمایشگاه و ایجاد اطمینان نسبت به درستی نتایج برای ذینفعان، فراهم می نماید.
بیشتر بخواید
خطای آزمایشگاهی یا Laboratory error چیست؟ آشنایی با انواع و روش‌های پیشگیری
